ENIGMA SREBRENICA


"Ik zal u nooit verlaten”
(Woorden van een VN commandant in maart 1993 in Srebrenica)"

Srebrenica, een stad in het oosten van Bosnië. Haar naam dateert uit de 14de eeuw (16. augustus 1352). Srebrenica was in die tijden een grote stad met ongeveer 40 000 inwoners, (toen der tijd had Rome 15 000 à 20 000 inwoners) Srebrenica was door de eeuwen heen bekend geweest om haar zilvermijnen (Srebrenik) en haar keurwateren.

Heden is Srebrenica bekend als de stad waar in de zomer van 1995 het meest gruwelijke genocide sinds de Tweede Wereldoorlog plaats vond. In juli 1995 veroverde het leger van de Bosnische Serviërs op een brutale wijze deze kleine stad en de omringende gebieden. Over een periode van vijf dagen, scheidden de Bosnische Serviërs de Bosniaks families. Meer dan 8,000 mannen en jongens werden systematisch vermoord in velden, scholen en magazijnen. De “democratische en vrije wereld” keek toe via de TV schermen en deed niets om deze bloedbad te stoppen! Hoe is het mogelijk dat aan het eind van de 20e eeuw zulke gruwelijkheden midden in Europa mogelijk zijn?

Een terugbliek in de tijd.

April 1993
Srebrenica wordt aangesteld als de eerste “Veilige Gebied” van de Verenigde Naties. In lijn met dit overeenkomst nemen de VN de verantwoordelijkheid over de stad en garanderen veiligheid aan alle soldaten en burgers in de stad. In ruil darvoor heeft het Bosnische Leger in de stad alle wapens ingeleverd aan de VN. Hoogstwaarschijnlijk was dat de grootste fout die bevolking van Srebrenica ooit heeft gemaakt. Het leek namelijk later dat de belangrijkste taak van de Nederlandse VN militairen in Srebrenica was het verbeteren van hygiëne en er voor zorgen dat er water en zeep is. (Dit is hoe een van de Dutchbat commandanten de inzet van Nederlandse militairen tijdens de val van Srebrenica omschreef.)

6-8 juli 1995
Het leger van Bosnisce Serviers hebben de belegering van de Srebrenica enclave ingezet. Daar hebben tienduizenden burgers de toevlucht van eerdere Servische aanvallen in noordoosten van Bosnië gezocht. Zij waren onder de bescherming van ongeveer 600 Nederlandse infanterie soldaten. Serviërs beginnen met hevige beschietingen van Srebrenica. Bosnische leger in de stad vraagt om de terugkeer van wapens die in 1993 zijn ingeleverd. Hun verzoek werd geweigerd door de Dutchbat. De Nederlandse commandant vraagt het VN Hoofdkwartier in Sarajevo om "luchtdekking" nadat kanonnen en raketten dicht bij vluchtelingenkamp en de Nederlandse waak posten landden.

9 juli 1995
De Bosnisch Serviërs voeren hun aanval op. Duizenden burgers vluchtten vanuit zuidelijke kampen, voor de oprukkende Serviërs, naar de stad. Serviërs vallen een Nederlandse waarneming post aan en gijzelen ongeveer 30 soldaten. Een Nederlandse “blauwe helm” wordt tijdens het terugtrekken van Nederlandse troepen dodelijk verwond door een Bosniësche soldaat.

10 juli 1995
Nederlandse Commandant Colonel Karremans dient een verzoek om luchtdekking in nadat de Bosniësche Serviërs de Nederlandse posities hebben beschoten. VN Commandant Janvier weigerde eerst. Maar na nog een verzoek van de kolonel ging hij akkoord. Servische aanvallen stoppen voor de vliegtuigen aankwamen en “luchtaanvallen” werden uitgesteld. Ongeveer 4,000 vluchtelingen in de stad brengen de avond door op de straten in de paniek en angst. Grote menigte is bijeengekomen rondom de Nederlandse posities. Men hoopte op bescherming. De Nederlandse commandant vertelt stadsleiders dat NAVO vliegtuigen massieve luchtaanvallen tegen de Serviërs zouden lanceren indien zij zich niet terugtrekken uit de veilige gebied voor 06.00 uur ’s ochtends volgende dag.

11 juli 1995
De Servische troepen trekken zich niet terug. Om 09.00 uur ontvangt Kolonel Karremans woord van Sarajevo dat zijn verzoek voor luchtdekking op het verkeerde formulier was ingediend. Om 10.30 uur bereikt het nieuwe verzoek generaal Janvier. Maar NAVO vliegtuigen moeten zich terugkeren naar Italië om te tanken omdat ze in de lucht vanaf 06.00 uur die ochtend zijn. De VN was onbekwaam (of onwillig) om het veilige gebied Srebrenica te redden. In de middag, meer dan 20,000 vluchtelingen voornamelijk vrouwen, kinderen vluchtten naar de Nederlandse basis in Potocari. Om 14.30 uur laten twee Nederlandse F-16'S twee bommen vallen op de Servische posities rondom Srebrenica. De Serviërs dreigen met doding van de Nederlandse gijzelaars. De lucht aanvallen worden gestaakt. Ratko Mladic, commandant van de Bosniësche Serviers is twee uur later in Srebrenica. Hij wordt begeleid door Servische fotoploeg. ' S avonds wordt Kolonel Karremans geroepen door Mladic naar een bijeenkomst. Daar bezorgt hij een ultimatum aan de Bosniaks. Zij moeten hun wapens overhandigen in ruil voor de garantie voor hun leven.

12 juli 1995
De bussen komen om vrouwen en kinderen te nemen naar de vrije gebied. De kosten voor de brandstof worden afgerekend op de Nederlandse kosten. Serviërs beginnen met scheiding van alle mannen van leeftijd 12 tot 77 voor "ondervraging van verdachte oorlogsmisdadigers". Het is geschat dat 23,000 vrouwen en kinderen in de volgende 30 uur worden gedeporteerd. Honderden mannen worden in vrachtwagens en magazijnen vastgehouden. Ongeveer 15,000 Bosniësche soldaten hebben geprobeerd Srebrenica te ontsnappen door de bossen. Zij worden beschoten als zij door de bergen vluchtten.

13 juli 1995
De eerste slachtpartijen van ongewapende Bosniërs vindt plaats in een magazijn in het nabijgelegen dorp Kravica. Nederlandse militairen overhandigen aan Serviers ongeveer 5,000 Bosniaks die binnen de Nederlandse basis in Potocari veiligheid dachten te vinden. Bosnische Serviërs bevrijden 14 Nederlandse gijzelaars.

16 juli 1995
Vroege rapporten van bloedbaden duiken op als de eerste overlevenden van de lange toch van Srebrenica in vrije gebied beginnen aan te komen. Er volgen onderhandelingen tussen de VN en de Bosnische Serviërs. Nederlandse militairen mogen Srebrenica verlaten en hun wapens achterlaten samen met de voedsel en medische toebehoren. In de vijf dagen nadat Bosnische Serviërs Srebrenica hebben veroverd hebben zij meer dan 8,000 Bosniaks mannen gedood.

Vandaag, elf jaar later

April 2004
Het VN tribunaal voor oorlogsmisdaden in het voormalige Joegoslavië bevestigt unaniem dat Bosnische Serviërs tijdens het bloedbad in Srebrenica in juli 1995 genocide hebben begaan.

September 2004
Op zaterdag (September 20ste) riep de voormalige President van V.S. Bill Clinton voor etnische en godsdienstige verdraagzaamheid op. Hij deed dit tijdens de opening van het monument ter herdenking van slachtoffers van Srebrenica genocide.

Het complex bestaat uit begrafenis velden rondom een centraal gebied dat staat voor een openlucht gebedkamer. Verder is er een crypte met een tuin en een herdenkingskamer.

"Ik hoop de alleen al het roepen van de naam van Srebrenica ieder kind in de wereld zal herinneren dat de trots in ons eigen godsdienstig of etnisch erfgoed niet vereist noch toestaat degenen die van ons verschillen te ontmenselijken of te doden," vertelde Clinton tegen een publiek van 30,000, Bosniërs en internationale officials. "Ik hoop en bid dat Srebrenica voor de hele wereld, een nuchtere herinnering van onze gemeenschappelijke mensheid zal zijn."

Overlevenden van het Srebrenica bloedbad nodigden Clinton uit, wegens zijn cruciale rol in het beëindigen van de oorlog in Bosnië, om de opening ceremonie voor te zitten. Zijn administratie overtuigde de NAVO om de artillerie posities van de Bosnische Serviers te bombarderen. Later bracht hij de leiders van de Bosnië, Croatie en Servie samne in Dayton, Ohio, om over het vredesakkoord te onderhandelen dat de agresssie op Bosnië beëindigde. "Slechte mensen die naar macht verlangden, doodden deze goede mensen eenvoudig wegens wie zij waren," zei Clinton. "Zij zochten macht door genocide, maar Srebrenica was het begin van het einde van genocide in Europa”.

Hij vroeg de slachtoffers om kracht te vinden te vergeven maar riep ook voor gerechtigheid jegens verantwoordelijke voor het bloedbad en andere oorlogsmisdaden – hierbij refererend naar Bosnisch Servische leider Radovan Karadzic en Generaal. Ratko Mladic. De twee mannen zijn door het V.N. oorlogstribunaal in Den Haag, , beschuldigd. Men gelooft dat zij zich Bosnië of Servië verbergen. "De zoektocht naar hen moet verder gaan," zei Clinton. "Wij zijn het schuldig aan de mannen en jongens die begraven zijn op dit uitgeholde terrein, wij zijn het schuldig aan de vrouwen en kinderen die hen overleefden, zijn wij het schuldig aan alle Bosnische ongeboren kinderen. Zij moeten zien dat gerechtigheid gedaan is."

Na zijn toespraak woonden Clinton samen met de hoogste Bosnische en internationale beambten de begrafenis van 107 slachtoffers die uit de massagraven zijn opgegraven bij. Clinton, boog zijn hoofd en gebruikte een schop om de kist met het lichaam van Azem Delic, 15, met grond te bedekken. Azem, en twee van zijn broers en zijn vader werden geëxecuteerd in Srebrenica. De vier werden zaterdag samen begraven.

"Ik leefde in de hoop acht jaar lang", zei Bida Delic, 37 de weduwe van de broer van Azem, Aziz . Maar een maand geleden werd ik gebeld en werd met verteld dat zijn overschotten zijn gevonden. Er is iets in mij gestorven die dag."


TERUG